قطع عضو دیابتی: از علل و نشانه‌های هشدار تا پیشگیری

قطع عضو دیابتی یکی از عوارض مهم دیابت است. اگر دیابت دارید، احتمالاً پزشک توصیه کرده است که هر روز پای خود را چک کنید، اما ممکن است دلیل آن را ندانید. در ادامه مطالبی جهت آگاهی از این که دیابت چگونه می‌تواند منجر به قطع عضو شود و چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد قرار داده شده است.دیابت وقتی به پا برسد، اغلب بی‌سروصدا آغاز می‌کند؛ اعصاب خاموش می‌شوند، خون‌رسانی کم می‌شود و یک زخم کوچک می‌تواند در چند روز تبدیل به گانگرن شود. آمار می‌گوید افراد دیابتی ده برابر بیشتر از دیگران در معرض قطع عضو هستند و در جهان هر ۳۰ ثانیه یک پا به تیغ جراح می‌سپارد. قطع عضو فقط پایان پا نیست؛ آغاز بحران تازه است: درد فانتوم، مشکلات تعادل، هزینه پروتز، خطر قطع دوباره و حتی مرگ‌ومیر بالا ظرف پنج سال. پیشگیری یعنی جنگ روزانه؛ کنترل قند، معاینه پا، کفش مناسب، ترک سیگار. بعد از قطع عضو، بقا بسته به مراقبت زخم، فیزیوتراپی، تغذیه درست و حفظ پای سالم است. این مسیر سخت است، اما دانستن، دیدن و عمل کردن شاید تنها راهی باشد که پای باقی‌مانده را حفظ کند.

چرایی قطع عضو دیابتی

قطع عضو دیابتی یک حقیقت تلخ و یکی از جدی‌ترین عوارض طولانی مدت و ویران‌کننده دیابت کنترل نشده است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که آسیب شدید به رگ‌های خونی و اعصاب ناشی از قند خون بالا، منجر به کاهش خون‌رسانی و بی‌حسی در یک اندام شود. این کمبود اکسیژن و مواد مغذی به بافت‌ها، به همراه کاهش حس درد، زمینه را برای زخم‌های مزمن، عفونت‌های مقاوم و در نهایت نکروز (مرگ بافت) فراهم می‌کند. در چنین شرایطی، برای جلوگیری از گسترش عفونت به سایر قسمت‌های بدن یا حفظ جان بیمار، گاهی چاره‌ای جز برداشتن بخش یا تمام آن اندام باقی نمی‌ماند. در حالی که پاها و انگشتان پا شایع‌ترین محل قطع عضو هستند، دیابت می‌تواند هر اندامی را که به شدت آسیب دیده است، در معرض خطر قرار دهد. این فرآیند نه تنها یک چالش جسمی عظیم، بلکه بار روانی و اجتماعی سنگینی را نیز بر بیمار و خانواده‌اش تحمیل می‌کند. درک این مسیر از علل تا بازتوانی، کلیدی برای مواجهه با آن است.

در بسیاری از بیماران، دیابت می‌تواند منجر به بیماری شریان محیطی (PAD) شود. گرفتگی شریان‌ها باعث باریک شدن رگ های خونی و کاهش جریان خون در پاها می‌شود.

همچنین ممکن است باعث آسیب عصبی شود که به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می‌شود. این امر می‌تواند احساس درد را کاهش دهد. اگر بیماران درد را احساس نکنند، ممکن است متوجه نشوند که پاهایشان دچار زخم پای دیابتی شده است. به دلیل نداشتن حس درد بیماران به ناحیه آسیب دیده فشار وارد می‌کنند که می‌تواند باعث شدت گرفتن و عفونت زخم شود.

کاهش خونرسانی پا روند بهبود زخم را کند می‌کند و مدت زمان درمان زخم را افزایش می‌دهد.

همچنین قدرت بدن را در مبارزه با عفونت کاهش می‌دهد و در نتیجه ممکن است زخم بیماران بهبود نیابد.

در بیمارانی که مشکل خونرسانی و گرفتگی عروق محیطی دارند، آسیب بافتی یا مرگ بافتی (گانگرن) یا نکروز ممکن است رخ دهد و ممکن است عفونت به مفصل و استخوان بیمار سرایت کند و باعث ایجاد عفونت استخوان یا استئومیلیت شود. اگر عفونت را نتوان متوقف کرد یا آسیب بافتی را نتوان کنترل کرد و اگر احتمال فوت بیمار مطرح باشد ممکن است قطع عضو لازم گردد.

در صورتی که تمام موارد درمانی شامل بررسی عروقی و انجام سونوگرافی کالر داپلر و آنتی بیوتیک تراپی و پانسمان مناسب در زمان مناسب انجام گردد می‌توان از قطع پای دیابتی جلوگیری کرد.

شایع ترین محل قطع عضو در افراد دیابتی مربوط به اندام تحتانی (پاها و انگشتان پا) می‌باشد.

دلایل

قطع پای دیابتی، رویدادی نیست که ناگهان رخ دهد؛ بلکه نتیجه‌ی یک زنجیره‌ی پیچیده و طولانی از آسیب‌های خاموش است که دیابت کنترل نشده به پاها وارد می‌کند. این عارضه، اغلب اوجِ نادیده گرفتن علائم و فقدان مراقبت کافی در طول سالیان است. دو عامل اصلی، یعنی نوروپاتی محیطی که حس درد را از پا می‌گیرد، و بیماری شریان محیطی (PAD) که خون‌رسانی را مختل می‌کند، زمینه‌ساز اصلی این فاجعه‌اند. وقتی پاها حس ندارند و خون کافی به آن‌ها نمی‌رسد، کوچک‌ترین زخم‌ها یا فشارها می‌توانند به عفونت‌های عمیق و غیر قابل کنترل تبدیل شوند. در نهایت، بافت‌ها می‌میرند (گانگرن) و برای جلوگیری از گسترش عفونت به کل بدن و نجات جان بیمار، چاره‌ای جز قطع کردن بخش یا تمام پا باقی نمی‌ماند. این مسیر تلخ، نتیجه‌ی یک معادله‌ی پیچیده‌ی پزشکی و بی‌توجهی است که زندگی را برای همیشه دگرگون می‌کند.

نوروپاتی محیطی و بی‌حسی پا

تصور کن پایت زیر فشار است، اما هیچ دردی احساس نمی‌کنی. این همان نوروپاتی محیطی است، دشمن خاموش پاهای دیابتی. قند خون بالا به مرور زمان اعصاب پا را تخریب می‌کند، پیامی که از درد، حرارت یا لمس به مغز می‌رود را مختل می‌سازد. نتیجه؟ بیمار متوجه تاول، زخم، سنگ‌ریزه در کفش یا حتی شکستگی نمی‌شود. این بی‌حسی، پا را در برابر آسیب‌های روزمره بی‌دفاع می‌گذارد. زخم‌ها پیشرفت می‌کنند، عفونی می‌شوند و چون حس درد وجود ندارد، به مرحله‌ی غیر قابل درمان می‌رسند. نوروپاتی تنها یک مشکل حسی نیست؛ بلکه مانع از دریافت هشدارهای طبیعی بدن می‌شود و مسیر را برای از دست رفتن پا هموار می‌کند.

بیماری شریان محیطی (PAD)

بیماری شریان محیطی یا PAD، یک خیانت بیولوژیکی در رگ‌های پا است. رگ‌هایی که باید خون سرشار از اکسیژن را به بافت‌ها برسانند، به تدریج باریک و سفت می‌شوند. در بیماران دیابتی، این فرآیند به دلیل قند و چربی بالا تسریع می‌یابد. نتیجه؟ خون کافی به پا نمی‌رسد. پا سرد، رنگ پریده و زخم‌ها به سختی بهبود می‌یابند. این کمبود اکسیژن، بافت‌ها را از بین می‌برد و محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند. PAD نه تنها باعث درد شدید در هنگام راه رفتن می‌شود، بلکه قدرت پا را برای مقابله با عفونت‌ها کاهش داده و آن را در آستانه‌ی گانگرن و قطع عضو قرار می‌دهد.

عفونت طولانی و گانگرن

عفونت در پای دیابتی، یک داستان ترسناک از نفوذ باکتری‌ها به بافت‌های ضعیف و بی‌دفاع است. وقتی نوروپاتی، بی‌حسی ایجاد کرده و PAD، خون‌رسانی را قطع کرده، سیستم دفاعی پا کاملاً فلج می‌شود. یک زخم کوچک، یک ترک در پوست، یا حتی یک قارچ ناچیز، می‌تواند دروازه‌ای برای ورود میکروب‌ها شود. این عفونت به سرعت پیشرفت می‌کند، به استخوان می‌رسد و کنترل آن دشوار می‌شود. گانگرن، اوج این فرآیند است؛ وقتی بافت به دلیل کمبود خون و عفونت شدید می‌میرد و سیاه می‌شود. در این مرحله، اغلب راهی جز قطع عضو برای جلوگیری از گسترش عفونت به سایر نقاط بدن و حفظ جان بیمار نیست.

عوامل تشدید کننده

عوامل تشدید کننده ریسک در قطع عضو دیابتی، همان تهدیدهای روزمره‌ای هستند که به‌تدریج بدن را به سمت زخم و گانگرن می‌کشانند. قند خون بالا دیواره رگ‌ها را شکننده می‌کند، فشار خون بالا جریان طبیعی خون را مختل می‌سازد، و چربی خون زیاد باعث رسوب پلاک در رگ‌ها می‌شود. این سه عامل، پایه اصلی تخریب عروقی و عصبی‌اند. سیگار نیز با انقباض رگ‌ها و کاهش اکسیژن، وضعیت را فاجعه‌بارتر می‌کند. در کنار این‌ها، کفش نامناسب و بی‌توجهی به زخم‌های کوچک راه نفوذ عفونت را باز می‌گذارند. اضافه وزن و نارسایی کلیه سرعت ترمیم زخم را پایین می‌آورند و چرخه آسیب را سرعت می‌بخشند. مجموع این عوامل مثل زنجیره‌ای از خطاهای کوچک عمل می‌کند که در نهایت بیمار را به اتاق جراحی می‌برد. کنترل هم‌زمان آن‌ها – با رژیم، ترک سیگار، پایش روزانه پا و پیاده‌روی منظم تنها راه شکستن این چرخه خطر است.

هشدار ها

دیابت دشمن خاموشی است که از پا آغاز می‌کند و اگر دیر شناخته شود، به قطع عضو می‌رسد. نشانه‌های هشدار در پای دیابتی کوچک به نظر می‌رسند اما پیام مرگ بافت را حمل می‌کنند: زخم بدون درد، تغییر رنگ پوست، تورم یا ترشح چرکی، و بی‌حسی مداوم. این‌ها علائم اختلال در خون‌رسانی یا تخریب اعصاب‌اند. مشکل اینجاست که اغلب بیماران درد ندارند و فریب سکوت بدن را می‌خورند. تشخیص زودهنگام یعنی نگاه روزانه به کف، پاشنه و لای انگشتان زیر نور خوب، لمس دما و بررسی رنگ پوست. هر زخم کوچک یا لکه نباید نادیده گرفته شود چون دیابت با بی‌توجهی رشد می‌کند. مراقبت روزانه مهم‌ترین سلاح برای پیشگیری از آمپوتاسیون است؛ تفاوت بین حفظ پا و از دست دادنش در همین چند دقیقه رصد روزانه است.

● زخم بدون درد شروع خاموش گانگرن همین‌جاست. وقتی اعصاب حسی به خاطر نوروپاتی از کار می‌افتند، فرد دیگر درد را حس نمی‌کند. پای بی‌حس ممکن است تاول یا بریدگی داشته باشد بدون اینکه بیمار متوجه شود. زخم خاموش راه نفوذ باکتری‌هاست و عفونت در عمق بافت ریشه می‌دواند. هر زخم بی‌درد باید فوراً ضدعفونی و پوشش داده شود؛ چون بی‌درد بودن هشدار واقعی تخریب بافت است.

● تغییر رنگ یا لکه‌های سیاه یعنی جریان خون در بافت به‌هم خورده و سلول‌ها در حال مرگ‌اند. تیرگی یا سیاهی پوست را هرگز نباید با کبودی ساده اشتباه گرفت؛ این نشانه افت شدید اکسیژن‌رسانی و آغاز گانگرن است. در این وضعیت، مراجعه فوری به متخصص عروق حیاتی است چون هر ساعت تأخیر می‌تواند بافت را از بین ببرد. لکه سیاه نه علامت زیبایی بلکه زنگ خطر پایان حیات بافت است.

● تورم یا ترشح چرکی یعنی بدن از مقابله با عفونت جا مانده و باکتری‌ها در عمق زخم فعال شده‌اند. ترشحات بدبو، گرمای موضعی و قرمزی گسترده یعنی التهاب در مرحله بحران است. اگر درمان آنتی‌بیوتیکی و دبریدمان انجام نشود، عفونت می‌تواند به استخوان برسد. این علائم آخرین فرصت پیش از فاجعه‌اند؛ باید فوراً اقدام کرد تا گسترش عفونت متوقف شود.

● بی‌حسی و گزگز مداوم یعنی رشته‌های عصبی در حال نابودی‌اند و پای بیمار از شبکه هشدار بدن جدا شده. معمولاً شب‌ها حس گزگز یا سوزن‌سوزن شروع می‌شود و سپس فرد دیگر گرما، سرما یا درد را حس نمی‌کند. این روند اگر ادامه یابد، به زخم‌های بی‌هوش و بی‌علامت منتهی می‌شود. کنترل قند و بررسی عصبی باید در همین مرحله آغاز گردد تا از خاموشی کامل اعصاب جلوگیری شود.

“A major amputation is required because untreated ulcers can develop gangrene or compromise local blood flow sufficiently to cause digital or forefoot necrosis…”

“قطع عضو اصلی (ماژور) به این دلیل ضروری می‌شود که زخم‌های درمان‌نشده می‌توانند منجر به گانگرن (سیاه‌مردگی) یا اختلال کافی در جریان خون موضعی شوند که نهایتاً باعث نکروز (بافت‌مردگی) انگشت یا جلوی پا می‌گردد…”

PMC

پیشگیری

پیشگیری از قطع عضو در بیماران دیابتی تنها یک بخش از درمان نیست، بلکه مهم‌ترین مأموریت در مدیریت این بیماری محسوب می‌شود. وقتی قند خون برای مدت طولانی بالا باشد، رگ‌های خونی، اعصاب و پوست دچار تغییرهای تخریبی می‌شوند. پاها نخستین اندام‌هایی هستند که قربانی این تغییرات می‌شوند و اگر مراقبت روزانه نادیده گرفته شود، حتی زخم کوچک می‌تواند به گانگرن و در نهایت قطع عضو منجر گردد. این فاجعه در بسیاری از موارد با اقدام‌های ساده قابل جلوگیری است؛ کنترل دائمی قند خون، انتخاب صحیح کفش و جوراب، بازرسی دقیق روزانه پا و ترک کامل سیگار. نقش آموزش بیماران و نظارت پزشک نیز کلیدی است، زیرا تشخیص زودهنگام هر تغییر پوستی یا درد مبهم، فرصت طلایی درمان است. پیشگیری از قطع عضو در واقع نتیجه‌ی پیوند هوشیاری بیمار با انضباط پزشکی است؛ ترکیبی انسانی، علمی و روزمره که زندگی را از مسیر زخم تا جراحی نجات می‌دهد.

کنترل دقیق قند خون

کنترل مداوم قند خون، مرز اصلی میان سلامت و زوال پاهای دیابتی است. افزایش مزمن گلوکز، مویرگ‌ها را تخریب و احساس درد را کاهش می‌دهد تا زخم‌ها بدون هشدار رشد کنند. تنظیم وعده‌های غذایی، پایش مستمر با گلوکومتر و مصرف داروهای تجویزی، اساس کاهش خطر گانگرن است. عدد ثابت روی دستگاه به معنی ترمیم فعال سلول‌ها و حفظ جریان خون طبیعی است. وقتی بیمار قند خود را منظم نگه دارد، روند بازسازی بافت سریع‌تر شده و احتمال قطع عضو تا حد چشمگیری کم می‌شود.

استفاده از کفش و جوراب مناسب

استفاده از کفش‌ افراد دیابتی و جوراب مناسب، پیاده‌روی ایمن بیمار دیابتی را تضمین می‌کنند. کفش باید سبک، نرم، بدون دوخت داخلی و با فضای کافی برای انگشتان باشد تا اصطکاک و فشار را از بین ببرد. جوراب نخی یا پشمی نازک، رطوبت را جذب کرده و از رشد قارچ جلوگیری می‌کند. روزی یک‌بار باید داخل کفش بررسی شود تا جسم خارجی یا چروک پارچه باعث زخم نشود. کفش تنگ، پلاستیکی یا بی‌تهویه جریان خون را مختل می‌کند. انتخاب درست پا‌افزار در عمل یعنی پیشگیری واقعی؛ حفاظی انسانی در برابر زخم‌های خاموش دیابت.

معاینه و مراقبت روزانه از پاها

مراقبت روزانه، مهم‌ترین سد در برابر قطع عضو است. بیمار باید هر روز کف پا و لای انگشتان را با نور مناسب بررسی کند تا هر تغییر رنگ یا زخم تازه را سریع شناسایی نماید. شست‌وشو با آب ولرم، خشک‌کردن کامل و استفاده از کرم مرطوب‌کننده بدون عطر از ترک پوستی جلوگیری می‌کند. ناخن‌ها نباید عمیق بریده شوند تا به پوست آسیب نرسد. دیدن لکه مشکوک یا ترشح چرکی نیاز به مراجعه فوری پزشک دارد. این بررسی روزمره شاید روتین ساده‌ای به نظر برسد، اما همان عامل حیاتی است که از آمپوتاسیون جلوگیری می‌کند.

ترک سیگار

نیکوتین دیواره رگ‌ها را منقبض کرده و اکسیژن‌رسانی به پا را مختل می‌کند. ترک سیگار جریان خون را به حالت طبیعی برمی‌گرداند و سرعت ترمیم زخم را دو برابر می‌سازد. همراه با آن، فعالیت بدنی منظم و تغذیه سالم مثل استفاده از سبزی تازه، غلات و پروتئین بدون چربی، قدرت ترمیم بدن را افزایش می‌دهد. خواب کافی و کنترل استرس نیز نقش کلیدی دارد. سبک زندگی سالم دشمن اصلی گانگرن است؛ هر تصمیم کوچک در جهت نظم‌دادن به زندگی، گامی بزرگ برای نجات پا و حفظ سلامت عموم محسوب می‌شود

عوارض

عوارض قطع عضو دیابتی تنها به نبود عضو محدود نمی‌شود؛ این وضعیت سلسله‌ای از پیامدهای جسمی و روانی را ایجاد می‌کند که می‌تواند زندگی بیمار را از پایه تغییر دهد. کاهش تحرک، ضعف گردش خون و فشار عصبی بر بدن از اولین پیامدها هستند. نرخ مرگ‌ومیر بالا، افزایش احتمال قطع مجدد عضو دیگر و آسیب‌های مفصلی، آینده بیمار را تیره‌تر می‌کنند. بسیاری از بیماران به دلیل افسردگی شدید و انزوای اجتماعی نیازمند درمان روانی طولانی‌مدت‌اند. علاوه بر چالش‌های جسمی، هزینه‌های مالی درمان، توان‌بخشی، و پروتز، فشار مضاعفی بر خانواده وارد می‌کند. این عوارض ترکیبی از واقعیت تلخ بیماری و تأخیر در مراقبت است، که هر تأخیر کوچک ممکن است به از دست رفتن امید برای بازگشت به زندگی فعال منجر شود.

● درد فانتوم یکی از عجیب‌ترین عوارض قطع عضو است؛ بیمار در ناحیه‌ای که دیگر وجود ندارد، احساس سوزش، فشار یا تیر کشیدن دارد. این احساس ریشه در سیستم عصبی مغز دارد که هنوز پیام‌های عصبی قدیمی را دریافت می‌کند. درد فانتوم ممکن است در آغاز کوتاه‌مدت باشد اما در موارد مزمن، زندگی روزمره را مختل می‌کند. درمان آن با داروهای ضد درد عصبی، فیزیوتراپی، و در برخی موارد تحریک مغزی انجام می‌شود. نادیده گرفتن این درد می‌تواند منجر به بی‌خوابی، اضطراب و افسردگی شود. کنترل ذهن و تن‌آرامی از تکنیک‌های کمکی مؤثر هستند. درد فانتوم در حقیقت یادآوری دائمی از آسیب عصبی و سازگاری دشوار مغز با واقعیت جدید بدن است.

● عفونت محل جراحی، یکی از خطرناک‌ترین عوارض پس از قطع پای دیابتی است. به‌دلیل ضعف ایمنی و کنترل ضعیف قند، محل بخیه می‌تواند بستر مناسبی برای رشد باکتری‌ها شود. علائم شایع آن شامل قرمزی، تورم، ترشح بدبو و گرم شدن پوست اطراف زخم است. اگر درمان به‌موقع انجام نشود، عفونت می‌تواند به استخوان و خون سرایت کند و شرایط حیاتی بیمار را تهدید کند. استفاده از پانسمان استریل، شست‌وشوی روزانه، و آنتی‌بیوتیک‌های تجویز‌شده توسط پزشک الزامی است. کنترل مداوم قند خون و مراجعه دوره‌ای به مرکز زخم برای بررسی محل جراحی، مهم‌ترین راه پیشگیری است. عفونت محل جراحی، اغلب آن نقطه‌ای است که ضعف مراقبت به بحران تبدیل می‌شود.

● اختلال تعادل و حرکت پس از قطع پای دیابتی، بدن تعادل طبیعی خود را از دست می‌دهد و فرد برای انجام حرکات ساده دچار مشکل می‌شود. تغییر مرکز ثقل، ضعف عضلات و بی‌اعتمادی روانی به حرکت از دلایل اصلی این اختلال هستند. فیزیوتراپی روزانه و تمرین‌های تقویتی برای عضلات لگن و ستون فقرات ضروری است. بسیاری از بیماران در مراحل نخست توانایی ایستادن یا راه رفتن را از دست می‌دهند و نیاز به واکر یا صندلی چرخ‌دار دارند. استفاده از پروتز به مرور تعادل را به حالت نسبی بازمی‌گرداند، اما دوره بازآموزی حرکتی ممکن است ماه‌ها طول بکشد. اختلال تعادل، نه فقط چالش فیزیکی، بلکه آزمونی روانی است که توان سازگاری فرد با جسم جدیدش را تعیین می‌کند.

● آسیب به پای سالم پس از قطع یک پا، فشار حرکتی به پای سالم چند برابر می‌شود. این فشار باعث التهاب مفصل، زخم کف پا و حتی بروز شکستگی‌های ریز در استخوان‌ها می‌گردد. بسیاری از بیماران در سال‌های بعد به دلیل آسیب یا زخم در پای باقی‌مانده دوباره در معرض خطر قطع عضو قرار می‌گیرند. استفاده از کفش طبی، بررسی روزانه پوست و کف پا و فیزیوتراپی برای کاهش فشار توصیه می‌شود. چاقی و کنترل ضعیف قند خون شدت آسیب را چند برابر می‌کند. فشار زیاد بر پای سالم، مانند کارکرد بیش از حد یک موتور تنها، دیر یا زود به فرسودگی می‌انجامد. مراقبت ویژه از پای سالم یعنی حفظ آخرین تکیه‌گاه تعادل بدن.

● مشکلات استفاده از پروتز پروتز به ظاهر راهی برای بازگرداندن توان حرکتی است، اما استفاده از آن چالش‌های خاص خود را دارد. بسیاری از بیماران به دلیل تغییر شکل بافت، عفونت یا حساسیت پوستی نمی‌توانند پروتز را برای مدت طولانی تحمل کنند. مشکلات فشار نقطه‌ای، درد محل تماس، و تعریق زیاد از موانع رایج‌اند. انتخاب پروتز مناسب باید بر اساس وزن، نوع قطع، و وضعیت گردش خون صورت گیرد. آموزش‌های صحیح در مراکز توان‌بخشی به بیمار کمک می‌کند تا شیوه پوشش و مراقبت از پوست زیر پروتز را فراگیرد. تنظیم دقیق پوزیشن و بررسی مداوم توسط متخصص، کلید استفاده راحت از پروتز است. در غیر این صورت، پروتز می‌تواند خود به منبع زخم و درد مزمن تبدیل شود.

مراقبت‌های بعد

مراقبت‌های بعد از قطع پای دیابتی نقش حیاتی در جلوگیری از عفونت و حفظ تعادل روانی و جسمی دارند. نخستین اصل، کنترل دقیق قند خون است تا روند ترمیم زخم به کندی دچار نشود. ناحیه قطع باید روزانه توسط پرستار یا فرد آموزش‌دیده بررسی و با پانسمان مناسب پوشانده شود تا از تجمع ترشحات و عفونت جلوگیری شود. استفاده از پروتز، تنها پس از بهبود کامل زخم و ارزیابی جریان خون انجام می‌گیرد. فیزیوتراپی مستمر برای تقویت عضلات باقی‌مانده و جلوگیری از تحلیل عضلانی ضروری است. بیمار باید پای مقابل را نیز زیر نظر داشته باشد، زیرا خطر زخم جدید بسیار بالاست. مراقبت روحی از بیمار به اندازه مراقبت جسمی اهمیت دارد؛ جلسات روان‌درمانی می‌تواند به پذیرش وضعیت جدید کمک کند. مراقبت‌های بعد در حقیقت مرز میان زیستن و فرسایش خاموش در زندگی فرد دیابتی است.

سوالات متداول