انواع بافت زخم

بافت زخم نتیجه فرآیند بهبود پس از آسیب به پوست یا بافت‌های بدن است. هنگامی که زخمی ایجاد می‌شود، بدن به سرعت وارد عمل می‌شود تا بافت آسیب‌دیده را ترمیم کند. ابتدا بافت گرانوله قرمز و دانه‌دار تشکیل می‌شود که نشانه رشد سلول‌های جدید و رگ‌های خونی است. سپس بافت اپیتلیزه به تدریج سطح زخم را می‌پوشاند و پوست جدید را تشکیل می‌دهد. گاهی اوقات، بافت‌های مرده یا نکروتیک نیز در زخم وجود دارد که می‌تواند فرآیند بهبود را کندتر کند و نیاز به مراقبت ویژه دارد.

ارزیابی دقیق زخم و شناسایی انواع بافت زخم مهم است. مشاهده روند طبیعی بهبود زخم فوق العاده است. با این حال، روند سیستماتیک درمان همیشه کامل نیست. زخم های مزمن پیچیده هستند. شناسایی علت زخم مهم است، اما ارزیابی دقیق زخم نیز به همان اندازه اهمیت دارد. رنگ، قوام و بافت بستر زخم شما را به مناسب ترین برنامه مدیریت زخم هدایت می‌کند

انواع بافت بستر زخم

بافت زخم ممکن است در اشکال مختلفی ظاهر شود. برخی زخم‌ها بیش از حد رشد می‌کنند و به صورت برجسته و قرمز در می‌آیند، در حالی که بعضی دیگر از مرزهای زخم اصلی فراتر رفته و به صورت توده‌های بزرگ و نامحدود گسترش می‌یابند. برخی زخم‌ها کوچک‌تر و فرورفته به‌نظر می‌رسند، به‌خصوص در مواردی که بافت پوست به‌طور کامل ترمیم نشده است. در نواحی که پوست کشیده می‌شود، ممکن است بافت زخم به شکلی دیگر نمایان شود. شناخت این اشکال مختلف زخم اهمیت دارد زیرا هر یک نیاز به مراقبت و درمان خاص خود دارند تا از عوارض بیشتر جلوگیری شود.

بافت اپیتلیزه

بافت اپیتلیزه به لایه نازک و جدیدی از پوست گفته می‌شود که در مراحل پایانی ترمیم زخم تشکیل می‌گردد. این بافت از سلول‌های اپیتلیالی تشکیل شده که از لبه‌های زخم به سمت مرکز رشد می‌کنند و سطح زخم را می‌پوشانند. ظاهر آن معمولاً صورتی یا قرمز کم‌رنگ است و نشان‌دهنده این است که زخم در حال بهبود کامل است. تشکیل بافت اپیتلیزه نشان می‌دهد که بدن موفق به بازسازی سد محافظتی پوست شده و خطر عفونت کاهش یافته است.

فرآیند بازسازی اپیدرم بر روی سطح زخم با ضخامت جزئی یا در تشکیل بافت اسکار بر روی یک زخم تمام ضخامت را اپیتلیزه کردن می‌نامند. اپیتلیوم به رنگ صورتی روشن با ظاهر مرواریدی براق ظاهر می‌شود. سلول‌های اپیتلیال از لبه‌های بیرونی زخم حرکت می‌کنند و در بستر زخم تا بسته شدن زخم به هم می‌رسند. هنگامی که اپیتلیوم ایجاد می‌شود، به مرور زمان قوی‌تر می‌شود.

بافت گرانوله

بافت گرانوله یک بافت قرمز و دانه‌دار است که در مراحل میانی ترمیم زخم ایجاد می‌شود. این بافت نشان‌دهنده رشد رگ‌های خونی جدید، کلاژن و سلول‌های ترمیمی است که برای پر کردن فضای خالی زخم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده فعالیت می‌کنند. ظاهر دانه‌دار و مرطوب این بافت به دلیل وجود رگ‌های خونی فراوان و ساختار فیبری آن است. بافت گرانوله نشانه‌ای مثبت از بهبود زخم است و پایه‌ای برای رشد بافت اپیتلیزه، که سطح زخم را می‌پوشاند، فراهم می‌کند.

تشکیل بافت گرانوله در مرحله تکثیر اتفاق می‌افتد. گرانوله سالم صورتی یا قرمز، با بافت ناهموار و تپه ای است. این تپه ها حلقه های مویرگی یا جوانه های گرانوله هستند. گرانوله تیره و کدر نشانه ایسکمی، پرفیوژن ضعیف و یا عفونت است. مرحله تکثیر زمانی به اتمام می‌رسد که میوفیبروبلاست ها به انقباض زخم کمک می‌کنند و سلول های اپیتلیال شروع به ظاهر شدن مجدد در بستر زخم می‌کنند.بافت گرانوله سالم صورتی یا قرمز است و شاخص خوبی برای بهبودی زخم است. بافت گرانوله اضافی را هیپرگرانوله یا هایپرگرانولیشن می‌گویند. بافت زخم در بالای سطح بستر معمولی زخم ظاهر می‌شود.

بافت اسلاف زخم

بافت اسلاف یک لایه نرم و زرد یا سفید است که روی بستر زخم‌های مزمن یا غیر بهبودیافته تشکیل می‌شود. این بافت شامل سلول‌های مرده، فیبرین و مواد اضافی است که به دلیل جریان خون ناکافی یا عفونت در زخم ایجاد می‌شود. وجود بافت اسلاف نشان‌دهنده این است که زخم به خوبی ترمیم نمی‌شود و نیاز به پاک‌سازی یا درمان بیشتر دارد. برای بهبود کامل زخم، این بافت معمولاً باید با روش‌های تخصصی برداشته شود تا فرآیند ترمیم به درستی ادامه یابد.

در انواع بافت زخم، اسلاف بافتی غیر قابل دوام یا از بین رفته است که می‌تواند فیبرینی، چسبنده، رشته ای یا ضخیم باشد. رنگ اسلاف می‌تواند از زرد، خاکستری، سبز، قهوه ای یا خرمایی متفاوت باشد. اسلاف دارای ارگانیسم های بیماری زا است، خطر عفونت را افزایش می‌دهد و با نگه داشتن زخم در مرحله یا حالت التهابی، از بهبودی زخم جلوگیری می‌کند. بنابراین، روش های دبریدمان جهت بهبود زخم نیاز است. تحریک بافت زنده باعث تسریع روند بهبودی می‌شود.

بافت اسلاف

بافت نکروز نوعی بافت مرده است که به دلیل آسیب شدید، کمبود خون‌رسانی، یا عفونت در زخم‌ها تشکیل می‌شود. این بافت معمولاً به رنگ سیاه، قهوه‌ای یا زرد ظاهر می‌شود و به سطح زخم چسبیده است. وجود بافت نکروتیک نشان‌دهنده این است که زخم به درستی ترمیم نمی‌شود و می‌تواند باعث تاخیر در بهبود و افزایش خطر عفونت گردد. برای جلوگیری از عوارض بیشتر، بافت نکروز باید از زخم برداشته شود تا شرایط مناسب برای رشد بافت جدید و بهبود کامل زخم فراهم گردد.

نکروز بافت مرده ای است که در یک زخم تمام ضخامت یافت می‌شود. ممکن است پس از آسیب سوختگی، زخم گانگرن، عفونت قارچی، فاشیای نکروزان و قرار گرفتن در معرض سیاه زخم پوستی، نکروز را مشاهده کنید. دستورالعمل های استاندارد فعلی مدیریت زخم توصیه می‌کنند که اسکار پایدار، دست نخورده (خشک، چسبنده، دستنخورده بدون اریتم ) روی پاشنه ها نباید برداشته شود.جریان خون در بافت زیر نکروز ضعیف است و زخم مستعد عفونت است. نکروز به عنوان یک مانع طبیعی در برابر عفونت عمل می‌کند و از ورود باکتری به زخم جلوگیری می‌کند. اگر نکروز ناپایدار شود (مرطوب، تخلیه، شل، قرمز)، باید طبق پروتکل کلینیک زخم یا مرکز دبرید شود.

بافت اسکب زخم

در انواع بافت زخم، اصطلاح “اسکب” زمانی به کار می‌رود که پوسته ای در اثر انعقاد خون یا اگزودا تشکیل شده باشد. دلمه روی زخم های سطحی یا با ضخامت جزئی دیده می‌شود. دلمه پوسته قهوه ای رنگ و خشکی است که در عرض 24 ساعت پس از آسیب روی هر سطح آسیب دیده روی پوست ایجاد می‌شود. هر زمان که پوست ما در اثر هر گونه بریدگی یا ساییدگی آسیب ببیند، ثانویه به دلیل جریان خون از رگ های بریده شده شروع به خونریزی می‌کند. این خون حاوی پلاکت، فیبرین و سلول های خونی به زودی لخته می‌شود تا از از دست دادن بیشتر خون جلوگیری کند.

سطح بیرونی این لخته خون خشک می‌شود (هیدراته می‌شود) و پوسته قهوه‌ای رنگی به نام دلمه Crust تشکیل می‌دهد که بافت‌های بهبودی زیرین را مانند کلاهک می‌پوشاند. هدف از ایجاد دلمه جلوگیری از کم آبی بیشتر پوست در حال بهبودی زیرین، محافظت از آن در برابر عفونت ها و جلوگیری از ورود هر گونه آلودگی از محیط خارجی است. دلمه‌ها معمولاً تا زمانی که پوست زیرین ترمیم نشده و سلول‌های جدید پوست ظاهر شوند، محکم در جای خود باقی می‌مانند و پس از آن به طور طبیعی می‌ریزند.

روش های درمان بافت زخم

درمان بافت زخم نیازمند رویکردهای متنوعی است. محصولات موضعی می‌توانند به نرم شدن و بهبود ظاهر زخم کمک کنند. در برخی موارد، استفاده از تکنیک‌های پیشرفته‌تر مانند تابش نور یا لیزر باعث کاهش رنگ و اندازه زخم می‌شود. در مواقعی که زخم‌ها بسیار برجسته یا عمیق هستند، روش‌های تزریقی یا جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا زخم را ترمیم کرده و ظاهر آن را بهبود بخشند. انتخاب روش درمانی به شدت و نوع زخم بستگی دارد و همواره مشورت با متخصص ضروری است تا بهترین نتیجه حاصل شود.

پاک‌سازی بافت زخم

پاک‌سازی بافت زخم شامل برداشتن بافت‌های مرده، عفونی یا آسیب‌دیده از سطح زخم است تا شرایط بهتری برای ترمیم فراهم شود. این کار می‌تواند با استفاده از ابزارهای جراحی، روش‌های مکانیکی مانند استفاده از برس‌های خاص، یا روش‌های شیمیایی انجام شود. همچنین، پانسمان‌های خاصی که به جذب بافت اسلاف و نکروتیک کمک می‌کنند، نقش مهمی در این فرآیند دارند. پاک‌سازی مؤثر نه تنها به کاهش خطر عفونت کمک می‌کند، بلکه به سرعت بخشیدن به فرآیند بهبود زخم و فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد بافت جدید کمک می‌نماید.

پانسمان‌های تخصصی بافت زخم

پانسمان‌های تخصصی بافت زخم طراحی شده‌اند تا به بهبود سریع‌تر و مؤثرتر زخم‌ها کمک کنند. این پانسمان‌ها شامل انواع مختلفی هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. پانسمان‌های جذب‌کننده رطوبت مانند پانسمان‌های هیدروژل و هیدروکلوئید، رطوبت اضافی زخم را جذب کرده و محیطی مرطوب برای تسریع ترمیم فراهم می‌کنند. پانسمان‌های ضدباکتری مانند پانسمان‌های نقره‌ای، به کاهش خطر عفونت کمک می‌کنند. همچنین، پانسمان‌های با فشار منفی برای بهبود گردش خون و کاهش ورم در زخم‌های مزمن به کار می‌روند. این پانسمان‌ها با توجه به نوع زخم و نیازهای خاص آن انتخاب می‌شوند تا بهینه‌ترین نتایج درمانی حاصل شود.

درمان بافت زخم با سلول های بنیادی

درمان با سلول‌های بنیادی تکنیکی پیشرفته برای تسریع بهبود زخم‌های مزمن و پیچیده است. در این روش، سلول‌های بنیادی که قابلیت تبدیل به انواع مختلف بافت‌ها را دارند، از بدن بیمار یا منابع دیگر جمع‌آوری و به ناحیه زخم تزریق می‌شوند. این سلول‌ها به رشد و بازسازی بافت‌های جدید کمک کرده و به تسریع فرآیند بهبود زخم می‌پردازند. درمان با سلول‌های بنیادی به‌ویژه در زخم‌های دیابتی، زخم‌های ناشی از فشار و زخم‌های عمیق کاربرد دارد و می‌تواند به کاهش زمان بهبودی و افزایش کارایی ترمیم زخم‌ها کمک کند.

لیزر درمانی بافت زخم

لیزر درمانی یکی از روش‌های پیشرفته برای تسریع بهبود زخم‌ها است که با استفاده از نور لیزر به درمان زخم‌ها پرداخته می‌شود. این روش با تاباندن پرتوهای لیزر به ناحیه زخم، باعث تحریک تولید کلاژن و رشد بافت‌های جدید می‌شود. لیزر درمانی می‌تواند به کاهش التهاب، تسکین درد و بهبود گردش خون در ناحیه زخم کمک کند. همچنین، این تکنیک به پاک‌سازی بافت‌های مرده و عفونی نیز کمک کرده و به تسریع فرآیند بهبود و ترمیم زخم‌های پیچیده و مزمن می‌پردازد.

رعایت بهداشت و مراقبت‌های روزانه در درمان بافت زخم

رعایت بهداشت و مراقبت‌های روزانه نقش حیاتی در درمان بافت زخم دارد و به تسریع فرآیند بهبود کمک می‌کند. اولین گام، تمیز نگه‌داشتن زخم است؛ شستشوی منظم با آب و صابون ملایم یا محلول‌های ضدعفونی‌کننده برای جلوگیری از عفونت ضروری است. تعویض منظم پانسمان‌ها، استفاده از پانسمان‌های مناسب برای جذب رطوبت و محافظت از زخم اهمیت دارد. همچنین، بررسی روزانه زخم برای شناسایی علائم عفونت یا مشکلات دیگر و رعایت دستورالعمل‌های پزشک در مورد داروها و درمان‌های خاص الزامی است. پرهیز از خراش یا فشار به زخم و تامین تغذیه مناسب برای حمایت از فرآیند ترمیم نیز بسیار مهم است. رعایت این نکات به بهبود سریع‌تر و کاهش خطر عوارض کمک می‌کند و فرآیند بهبود زخم را بهینه می‌سازد.

سوالات رایج مرتبط با بافت زخم