تغذیه و ترمیم زخم

تغذیه و ترمیم زخم رابطه ای مستقیم و حیاتی دارند. هر زخمی برای ترمیم به سوخت، مواد مغذی و آب کافی نیاز دارد تا سلول های تازه ساخته شوند و التهاب کاهش یابد. پروتئین، ویتامین سی، ویتامین آ، روی و امگا سه از مهم ترین عناصر ترمیم کننده هستند که در گوشت سفید، ماهی، تخم مرغ، سبزیجات و مغزها یافت می شوند. این مواد باعث تولید کلاژن، افزایش ایمنی و جلوگیری از عفونت می شوند. برعکس، غذاهای چرب، قندی و فرآوری شده روند بهبود را کند می کنند. آبرسانی مناسب و مصرف مکمل هایی مثل اسپیرولینا و کلروفیل خوراکی می تواند بازسازی بافت را تسریع کند. تغذیه هوشمند همان درمان طبیعی زخم است؛ هر بشقاب سالم کمک می کند پوست و بافت آسیب دیده سریع تر بازسازی شود و بدن توان بازگشت به سلامت کامل را پیدا کند. انتخاب درست غذایی یعنی انتخاب مسیر کوتاه تر برای ترمیم زخم.

تغذیه و ترمیم زخم؛ چرا مهم است؟

وقتی بدن درگیر زخم یا جراحی می‌شود، سرعت و کیفیت ترمیم به سوختی که از تغذیه دریافت می‌کند وابسته است. مواد مغذی مثل پروتئین، ویتامین سی و روی نقش مستقیم در ساخت سلول جدید، تقویت ایمنی و جلوگیری از عفونت دارند. بدون تغذیه درست، روند ترمیم آهسته می‌شود و زخم بیشتر در معرض التهاب و تأخیر بهبود قرار می‌گیرد. تغذیه مناسب یعنی رساندن مواد اصلی بازسازی مثل آمینو اسید، کلاژن، ویتامین آ و امگا سه. این عناصر باعث می‌شوند گردش خون بهتر شود، چرک و التهاب کمتر گردد و پوست توان بازسازی طبیعی خود را حفظ کند. در واقع غذا درمان طبیعی زخم است؛ هر وعده غذایی هوشمند می‌تواند زمان بهبودی را کوتاه‌تر و کیفیت ترمیم را بالاتر ببرد. تغذیه درست نه فقط نیرو برای بدن فراهم می‌کند بلکه مسیر بازگشت به سلامتی را امن‌تر و سریع‌تر می‌سازد.

رابطه مستقیم تغذیه با تولید سلول های جدید

بدن برای ساخت سلول های تازه و ترمیم بافت های آسیب دیده به مواد مغذی خاص نیاز دارد. تغذیه درست مثل نقشه معماری برای بازسازی بدن عمل می کند. وقتی پروتئین، روی، امگا سه و ویتامین سی به اندازه کافی وارد بدن می شوند، روند تقسیم سلولی بهتر انجام می گیرد و سلول های جدید جایگزین سلول های مرده می شوند. کمبود این مواد، سرعت بازسازی را کاهش می دهد و پوست دیرتر ترمیم می شود. ویتامین آ به رشد سلول های اپیتلیال کمک می کند، پروتئین ساختار اصلی بافت جدید را تشکیل می دهد و ویتامین سی ایجاد کلاژن را تقویت می کند. تغذیه علمی یعنی رساندن سوخت مناسب به چرخه سلولی برای جلوگیری از التهاب و عفونت. آنچه می خورید، نقشی مستقیم در جوان سازی، ترمیم و قدرت دفاعی بدن دارد؛ تغذیه درست یعنی احیای واقعی سلول ها.

مواد مغذی مؤثر در تسریع ترمیم زخم

بدن برای ترمیم زخم به مجموعه ای از مواد مغذی نیاز دارد که نقش آن ها در بازسازی بافت حیاتی است. پروتئین مهم ترین عنصر این روند محسوب می شود زیرا مصالح لازم برای ساخت سلول جدید و تولید کلاژن را فراهم می کند. ویتامین سی محرک ساخت کلاژن است و از بروز التهاب و عفونت جلوگیری می کند. ویتامین آ باعث رشد سلول های پوستی و تقویت سیستم ایمنی می شود. عناصر معدنی مانند روی باعث فعال شدن آنزیم های ترمیمی می گردند و امگا سه التهاب را کنترل می کند تا محیط زخم آرام و آماده ترمیم بماند. مصرف متعادل این مواد از منابع طبیعی مانند ماهی، تخم مرغ، سبزیجات و مغزها باعث می شود زخم سریع تر بسته شود و جای آن تمیز تر و نرم تر باشد. تغذیه هوشمند کلید تسریع در بازسازی واقعی بدن است.

غذاهای مفید برای ترمیم زخم

در دوران ترمیم زخم، بدن برای بازسازی سلول های آسیب دیده نیاز به تغذیه سالم و هدفمند دارد. بهترین غذاها آن هایی هستند که سرشار از پروتئین، ویتامین سی، ویتامین آ، روی و امگا سه باشند زیرا این مواد روند بهبودی را سریع تر می کنند و التهاب را پایین می آورند. گوشت سفید، تخم مرغ و ماهی کبابی مواد لازم برای ساخت کلاژن را فراهم می کنند. میوه های تازه مانند پرتقال و کیوی سیستم ایمنی را تقویت کرده و عفونت را کاهش می دهند. سبزیجات برگ سبز و مغزها حاوی آنتی اکسیدان طبیعی هستند که پوست را نرم و مقاوم می کنند. همچنین نوشیدن آب کافی برای انتقال مواد مغذی به زخم حیاتی است. تغذیه تمیز و تازه مانند یک داروی طبیعی باعث می شود ترمیم زخم سریع تر، ایمن تر و کامل تر انجام گیرد.

لیست ۷ خوراکی مؤثر

برای ترمیم سریع تر زخم ها، هفت خوراکی خاص وجود دارد که اثر آن ها علمی و ملموس است. اول گوشت سفید و ماهی را برای تأمین پروتئین مصرف کنید. دوم تخم مرغ که غنی از آمینو اسید های بازسازی کننده است. سوم میوه های ویتامینی مانند پرتقال و توت فرنگی برای تولید کلاژن. چهارم سبزیجات سبز مثل اسفناج که آنتی اکسیدان طبیعی دارند. پنجم مغزها و دانه ها به عنوان منبع امگا سه و روی عمل می کنند. ششم عسل طبیعی و زردچوبه به علت خاصیت ضد التهاب و ضد عفونت مفیدند. و در نهایت آب که مسیر تغذیه و اکسیژن رسانی را باز نگه می دارد. ترکیب این خوراکی ها در رژیم روزانه، مثل درمانی طبیعی عمل کرده و کیفیت ترمیم زخم را تا چند برابر افزایش می دهد.

خوراکی‌های ممنوع در دوران ترمیم زخم

۱. غذاهای چرب و سرخ شده

مانع جذب مواد مغذی می‌شوند و التهاب بافت را افزایش می‌دهند. مانند سیب زمینی سرخ شده و فست فود های پر روغن.

۲. شیرینی‌جات و قند های ساده

کاهش ایمنی بدن، تضعیف تولید کلاژن و کند شدن بسته شدن زخم را در پی دارند. شامل کیک، نوشابه، شکلات صنعتی.

۳. فرآورده‌های گوشتی و سوسیس کالباس

دارای نیترات و نمک زیاد هستند و باعث التهاب و احتباس آب در بافت زخم می‌شوند.

۴. نوشیدنی‌های کافئینی و محرک

قهوه، چای پر رنگ و نوشابه انرژی زا به دلیل کاهش کیفیت خواب و دفع آب بدن باید محدود شوند.

۵. خوراکی‌های بسیار شور یا ترش

نمک زیاد باعث سفت شدن بافت اطراف زخم و ترشی‌های صنعتی موجب تحریک سطح پوست می‌شوند.

۶. روغن‌های نباتی جامد و حاوی ترانس بالا

چربی ترانس تولید کلاژن را مختل کرده و روند ترمیم بافت را کند می‌کند؛ جایگزین مناسب: روغن زیتون.

۷. مشروبات الکلی و دخانیات

جریان خون به ناحیه زخم را مختل کرده و روند بازسازی سلولی را متوقف می‌کند.

وقتی بدن درگیر زخم یا جراحی می‌شود، سرعت و کیفیت ترمیم به سوختی که از تغذیه دریافت می‌کند وابسته است. مواد مغذی مثل پروتئین، ویتامین سی و روی نقش مستقیم در ساخت سلول جدید، تقویت ایمنی و جلوگیری از عفونت دارند. بدون تغذیه درست، روند ترمیم آهسته می‌شود و زخم بیشتر در معرض التهاب و تأخیر بهبود قرار می‌گیرد. تغذیه مناسب یعنی رساندن مواد اصلی بازسازی مثل آمینو اسید، کلاژن، ویتامین آ و امگا سه. این عناصر باعث می‌شوند گردش خون بهتر شود، چرک و التهاب کمتر گردد و پوست توان بازسازی طبیعی خود را حفظ کند. در واقع غذا درمان طبیعی زخم است؛ هر وعده غذایی هوشمند می‌تواند زمان بهبودی را کوتاه‌تر و کیفیت ترمیم را بالاتر ببرد. تغذیه درست نه فقط نیرو برای بدن فراهم می‌کند بلکه مسیر بازگشت به سلامتی را امن‌تر و سریع‌تر می‌سازد.

تغذیه و ترمیم زخم

تغذیه نقش اساسی در بهبود زخم و مراقبت دارد و حمایت تغذیه ای باید به عنوان بخش اساسی مدیریت زخم در نظر گرفته شود.

تغذیه نامناسب قبل یا در طول فرآیند بهبودی می‌تواند بهبود زخم را به تاخیر بیاندازد و روند درمان زخم را مختل کند و زخم را مستعد توقف در درمان کند. شواهد قابل توجهی وجود دارد که از نقش اساسی تغذیه در بهبود زخم گزارش می‌شود.

بهبود زخم یک فرآیند پیچیده است. به زبان ساده، فرآیند جایگزینی بافت آسیب دیده با بافت جدید تولید شده توسط بدن است که نیاز به افزایش مصرف انرژی و مواد مغذی خاص از جمله پروتئین دارد.

هنگامی که بدن دچار زخم می‌شود، هورمون‌های استرس ترشح می‌کند و متابولیسم تغییر می‌کند تا مواد مغذی مورد نیاز ناحیه آسیب دیده را تامین کند.  این امر به عنوان فاز کاتابولیک شناخته می‌شود. اگرفاز کاتابولیک طولانی شود و یا بدن با مواد مغذی کافی تامین نشود، بدن می‌تواند وارد وضعیت سوء تغذیه پروتئین شود.

سوء تغذیه پروتئین و انرژی زمانی است که جذب ناکافی یا مختل پروتئین و انرژی وجود دارد. این سوء تغذیه باعث می‌شود بدن پروتئین را تجزیه کند تا از آن برای انرژی استفاده کند و باعث کاهش عرضه اسیدهای آمینه مورد نیاز برای حفظ پروتئین‌های بدن و بهبودی زخم شود.

این مورد باعث از دست دادن توده بدون چربی بدن می شود. سو تغذیه پروتئین ممکن است به طور مستقیم با زخم هایی که در حال بهبود نیستند مرتبط باشد. می‌توان آن را به عنوان شاخص توده بدنی پایین (BMI) یا کاهش وزن غیر عمدی قابل توجه (5٪ یا بیشتر) در ارتباط با از دست دادن چربی زیر جلدی و یا تحلیل عضلانی تعریف کرد.

از آنجایی که یک فرد توده بدون چربی بیشتری را از دست می‌دهد بهبود زخم بیشتر به تأخیر می‌افتد. با از دست دادن 20٪ یا بیشتر توده بدون چربی، زخم ها شروع به رقابت با عضلات برای مواد مغذی می‌کنند.

نقش مواد مغذی در تغذیه و ترمیم زخم

تعدادی از مواد مغذی وجود دارند که نقش مهمی در بهبود زخم دارند. در زیر خلاصه ای از این مواد مغذی آورده شده است:

پروتئین

پروتئین برای نگهداری و ترمیم بافت بدن ضروری است. سطوح پایین پروتئین باعث کاهش رشد کلاژن می‌شود و روند بهبود زخم را کند می‌کند. سطح پروتئین کافی به افزایش سرعت بهبود زخم کمک می‌کند. مصرف کلی انرژی نیز مهم است، زیرا اگر نیازهای انرژی برآورده نشود، بدن از پروتئین برای تامین انرژی استفاده می‌کند و برای بهبود زخم به مشکل می‌خوریم.

منابع پروتئین شامل گوشت قرمز و سفید، ماهی، تخم مرغ، جگر، محصولات لبنی (شیر، پنیر و ماست)، سویا، حبوبات، آجیل و دانه ها می‌باشد.

انرژی

منابع اصلی انرژی برای بدن انسان و برای التیام زخم، کربوهیدرات ها و چربی ها هستند. نیاز اصلی برای انرژی درمان زخم توسط سنتز کلاژن تولید می‌شود. با توجه به اندازه زخم و پیچیدگی زخم، نیاز به انرژی برای بهبودی افزایش می‌یابد. غذاهای “پرانرژی” می‌توانند برای افراد مبتلا به زخم ارزشمند باشند.

چربی ها

چربی‌ها، از جمله چربی‌های غیراشباع، سوخت حیاتی برای بهبود زخم فراهم می‌کنند. چربی ها منبع انرژی ایمن و متمرکز هستند. چربی های کافی برای جلوگیری از استفاده بدن از پروتئین برای انرژی مورد نیاز است.

منابع خوب چربی برای بهبود زخم ها عبارتند از: گوشت، لبنیات پرچرب مانند شیر، پنیر، کره، خامه، ماست، بستنی و روغن ها. مهم است که طی بهبود زخم، حفظ وزن را هدف قرار دهید. اگرفردی اضافه وزن دارد، تا زمانی که زخمش به طور کامل بهبود نیابد، نباید برای کاهش وزن تلاش کند. فردی که دچار کمبود وزن است باید سعی کند به اندازه کافی وزن اضافه کند تا او را به محدوده طبیعی برساند.

ال-آرژنین

ال-آرژنین یک اسید آمینه است که دارای خواصی است که برخی از مسیرهای درگیر در بهبود زخم را بهبود می‌بخشد، مانند نقش آن در سنتز ساختاری پروتئین. از آنجایی که بدن در طول ترمیم زخم به پروتئین بیشتری نیاز دارد، تقاضا برای اسیدهای آمینه غیرضروری مانند ال-آرژنین به صورت مشروط ضروری می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که مکمل‌های غذایی با آرژنین متابولیسم پروتئین را افزایش می‌دهد، به کاهش از دست دادن عضلات و سنتز کلاژن کمک می‌کند که سپس به افزایش سرعت بهبود زخم کمک می‌کند. به همین دلیل است که مکمل های غذایی حاوی آرژنین، مانند آرژینید، ممکن است مفید باشد.

ویتامین C

ویتامین سی نقش مهمی در سنتز کلاژن و متعاقب آن ایجاد پیوند متقابل و همچنین تشکیل عروق خونی جدید (رگ زایی) دارد. سطوح کافی ویتامینC به تقویت و بهبودی زخم کمک می‌کند. مشخص شده است که کمبود ویتامین C باعث اختلال در بهبود زخم می‌شود و همچنین با افزایش خطر عفونت زخم مرتبط است. تحقیقات نشان داده است که مکمل ویتامین C به بهبود زخم بستر و زخم دیابتی کمک می‌کند.

ویتامین C بیشتر در میوه ها و سبزیجات به ویژه پرتقال، گریپ فروت، گوجه فرنگی و سبزیجات برگ دار یافت می‌شود. آبمیوه‌های حاوی ویتامین C نیز منبع خوبی هستند، اگرچه اغلب حاوی مقادیر کمی ویتامین C هستند.

ویتامین A

ویتامین A پاسخ التهابی در زخم ها را افزایش می‌دهد و سنتز کلاژن را تحریک می‌کند. سطوح پایین ویتامین A می‌تواند منجر به تاخیر در بهبود زخم و حساسیت به عفونت شود. استرس یا آسیب جدی می‌تواند باعث افزایش نیاز به ویتامین A شود.

مصرف مکمل ویتامین A نیاز به احتیاط دارد، زیرا خطر مسمومیت وجود دارد. ویتامین A در شیر، پنیر، تخم مرغ، ماهی، سبزیجات سبز تیره، پرتقال، میوه های قرمز وسبزیجات یافت می‌شود.

روی

روی یک عنصر کمیاب است که به مقدار کم در بدن یافت می‌شود و در بهبود زخم نقش دارد. روی در سنتز پروتئین و کلاژن و در رشد و بهبود بافت نقش دارد. کمبود روی با تاخیر در بهبود زخم، کاهش تولید سلول های پوست و کاهش قدرت زخم همراه است. منابع غذایی روی شامل گوشت قرمز، ماهی و صدف، محصولات شیر، مرغ و تخم مرغ است.

آهن

آهن یک ماده معدنی است که اکسیژن را به محل زخم می‌رساند. بنابراین کمبود آهن (هموگلوبین) می‌تواند روند بهبود زخم را مختل کند. کمبود آهن همچنین می‌تواند منجر به اختلال در تولید کلاژن و استحکام زخم شود. بهترین منابع آهن در رژیم غذایی عبارتند از: گوشت قرمز، کله پاچه، ماهی، تخم مرغ، نان سبوس دار، سبزیجات با برگ سبز تیره، میوه های خشک، آجیل و عصاره مخمر.

عوامل مهم در تغذیه و ترمیم زخم

هیدراتاسیون در ترمیم زخم مهم است، زیرا پوست کم آب دارای خاصیت ارتجاعی کمتر، شکننده‌تر و مستعد ترک و زخم است. کم آبی همچنین باعث کاهش کارایی گردش خون می‌شود که باعث اختلال در تامین اکسیژن و مواد مغذی جهت بهبود زخم می‌شود. یکی ازعوامل خطر اصلی کم آبی، مصرف نامناسب خوراکی است.

اجرای روش‌های مناسب تغذیه و ترمیم زخم

رژیم تغذیه مناسب برای مراقبت و مدیریت زخم مهم است. هدف کلی باید اطمینان از دستیابی بیمار به دریافت مواد مغذی بهینه باشد تابه زخم‌ها کمک لازم برای التیام داده شود. این التیام می‌توان با تأمین انرژی و مواد مغذی کافی برای فرد، و جلوگیری از سوء تغذیه پروتئین و انرژی، برای بهبود زخم به دست آورد.

هر گونه کاهش وزن ناخواسته برای همه بیماران نگران کننده است. توجه به این نکته مهم است که افراد دارای اضافه وزن یا چاق هم می‌توانند کمبود پروتئین و مواد مغذی داشته باشند که اغلب می‌توان از آنها غافل شد. کاهش وزن ناخواسته در این افراد ممکن است به همان اندازه مضر باشد، زیرا در هنگام زخم شدن، ذخایر پروتئین را به جای چربی از دست خواهند داد. برای کمک به بیماران برای برآوردن نیازهای تغذیه‌ای جهت بهبود زخم، شناسایی و سپس رفع موانع موجود در مصرف مفید است.

این موارد می‌تواند شامل سرگیجه، کم اشتهایی، دیسفاژی، عدم مهارت، ترجیحات فرهنگی، ضعف دندانی، افسردگی، درد و غیره باشد.

غذاهای پر پروتئین و انرژی نیز باید به طور مرتب ارائه شوند، از جمله:

• گوشت با کیفیت بالا
• شیر
• خامه
• پنیر
• ماست
• غلات سبوس دار

برای برخی از بیماران ممکن است برآورده کردن نیازهای انرژی، پروتئین و مواد مغذی بالا برای بهبود زخم دشوار باشد. در این شرایط مکمل های غذایی ممکن است مناسب باشند. اگر چنین است، به متخصص تغذیه در کلینیک زخم مراجعه کنید تا به ارزیابی نیازهای بیمار کمک کند.

مشاوره و تعیین وقت کلینیک: 02147623737